Simone Schoemaker is werkzaam bij Tot Heil des Volks, THDV in het kort. Ze is daar teamleider Communicatie. Het motto van deze christelijke organisatie is ‘Wie zie jij?’ Wie zie jij als je naar een prostituee, verslaafde of dakloze kijkt? Ben jij in staat om je vooroordelen te laten varen en contact te maken met deze kwetsbare mensen? In de Jordaan hebben we 5 Sheltersuits uitgereikt. Een cameraploeg van de Duitse ARD was erbij!
“Ik zal aan jullie denken als ik vannacht warm slaap!” Dat zei dakloze Ruud na het in ontvangst nemen van zijn Sheltersuit. De Amsterdammer is al sinds 1984 dakloos. Tot nu toe hield een flinke borrel voor het slapengaan hem warm. Nu heeft hij een comfortabele Sheltersuit die hem én een aantal dierbare spulletjes werkelijk beschermt tegen de kou. Ook een stadsgenoot van Ruud ontving een Sheltersuit. Voor de camera van de zender ARD deden zij en THDV-medewerkers hun verhaal. De overige 3 pakken houdt THDV voorlopig vast, want de verwachting is dat er meer mensen zullen aankloppen voor hulp deze winter.
Terug naar Simone die als maatschappelijk werker actief is geweest voor Scharlaken Koord. Deze organisatie is onderdeel van THDV. Ze zocht prostituees op in de rosse buurten, bordelen en nightclubs van Amsterdam. “In de seksindustrie komen dwang en geweld vaak voor. Ik bood een luisterend oor aan deze dames. Voor vrouwen die het wereldje willen verlaten, is er een uitstapprogramma.” In de kledingwinkel Second Step van THDV kunnen ze vervolgens werkervaring opdoen. “Helaas blijft er vaak een stigma rusten op deze groep, zelfs nadat vrouwen de sector hebben verlaten. De winkel is een springplank naar een ander leven.”
Norse blikken, verfomfaaide kleding
Vier jaar geleden heeft Simone een switch gemaakt binnen THDV. Ze gaat verder als teamleider Communicatie. Voor het eerst krijgt ze te maken met andere doelgroepen van de organisatie: verslaafden, kinderen die in armoede leven én daklozen. Voor die laatste groep zijn er twee opvanglocaties. “In het Wallengebied hebben we een kleine huiskamer. Een plek om gezellig een praatje te maken of een spelletje mens-erger-je-niet te spelen. Ook serveren we daar een warme maaltijd.” Simone vertelt dat de opvanglocatie in de Jordaan groter is. “Hier is gelegenheid om te douchen en ook delen we daar schone kleding uit.”
De teamleider bekent dat ze aanvankelijk niet zoveel affiniteit heeft met daklozen. De eerste keer dat ze de opvang binnen stapte, staat haar nog helder voor de geest. Onverzorgde gezichten met borstelige wenkbrauwen staren haar aan. Hoe moet ze het gesprek aanknopen met deze mannen in hun verfomfaaide kloffie? Haar collega adviseert om gewoon aan tafel plaats te nemen. “Ik moest echt even over mijn eigen schaduw heen stappen, maar al snel raakten we aan de praat.” Het ongemak van Simone verdwijnt daarna als sneeuw voor de zon. Ze zit aan tafel met mensen die niet wezenlijk verschillen van haar.
Onzichtbaar tussen de mensen
Als het contact eenmaal is gelegd, groeit langzaam het vertrouwen. De mannen durven meer van zichzelf te laten zien. Op een dag helpt een dakloze in de opvang met het schenken van koffie. “Dag Simone”, zegt hij wanneer ze binnenstapt. Simone kijkt hem aan, maar ze kan zijn gezicht niet plaatsen. Heeft ze hem eerder ontmoet? De koffieschenker stelt zich voor als Piet, waarna zich een dialoog ontspint over namen.
"Mensen lopen gewoon langs daklozen heen alsof ze niet bestaan. Dat is hartverscheurend."
Piet vertelt dat mensen op straat langs hem heen lopen. Ze doen gewoon alsof hij niet bestaat en die pijn gaat door merg en been. “Vanaf dat moment is het onthouden van namen belangrijker voor me geworden, want een naam is onderdeel van iemands identiteit. Mensen willen gezien worden om wie ze zijn, niet om wat ze zijn.” Die persoonlijke aanpak is een uitgangspunt binnen THDV. “Daklozen zijn geen nummers die we een maaltijd voorschotelen. Het contact staat altijd centraal.”
Aansluiting vinden is moeilijk
Het Nederlandse ‘systeem’ werkt volgens Simone efficiënt. Vooral voor mensen die hun zaakjes op orde hebben. De ellende begint wanneer je buiten de boot bent gevallen. Zo moet je voor het aanvragen van een nieuwe identiteitskaart ingeschreven staan in de gemeentelijke basisadministratie. Voor een uitkering heb je weer een huisadres nodig. Als je een briefadres aanvraagt, dan melden schuldeisers, justitie en andere instanties zich.
"Wie eenmaal buiten het systeem is gevallen, vindt moeilijk weer aansluiting."
Bovendien zijn veel gemeentelijke brieven opgesteld in technisch, ambtelijk jargon. “Wat ik maar wil zeggen. Het leven van veel daklozen staat al op de kop. Deze mensen hebben de gevraagde bewijzen en papieren echt niet keurig in een ordner opgeborgen of op de computer opgeslagen. Wie eenmaal buiten het systeem is gevallen, vindt moeilijk weer aansluiting.”
Simone herinnert zich een jonge vrouw die haar id-kaart was kwijt geraakt. Ook voor haar was al dat geregel en gedoe met instanties te ingewikkeld. Ze kwam uit een probleemgezin, liep rond met trauma’s en was dakloos. Voor zo'n vrouw is de straat best een gevaarlijke plek. “Maak je om mij niet druk, het komt wel goed”, zei ze tegen Simone. Een paar keer is de jonge vrouw nog in de opvang langsgekomen. Hoe het met haar is afgelopen weet niemand. “Die onzekerheid is lastig voor ons, maar je moet kunnen loslaten. Anders ben je niet geschikt voor dit werk.”
Maak het persoonlijk en herkenbaar
Als communicatiespecialist ziet Simone zichzelf vooral als verhalenverteller. Voor de corona crisis ging ze langs bij kerken, scholen en andere organisaties om over het werk van THDV te vertellen. “Met persoonlijke verhalen, kan je mensen raken en beter bij de problematiek betrekken.”
"Wie beweert dat armoede in Nederland niet bestaat, leeft in een bubbel."
Daarnaast leidt ze groepen rond door de Amsterdamse straten en steegjes. “Tijdens deze trektocht door verschillende buurten vertel ik over het leven van mensen uit onze doelgroepen.” Een rijke hotemetoot binnen een clubje zakenmensen beweerde tijdens de wandeling dat armoede in Nederland niet bestaat.
“Jij bent van mij”, dacht Simone na die opmerking. “Misschien bestaat er geen armoede in jouw bubbel. Wanneer zo’n zakenman na een rondgang met een ander perspectief naar huis gaat, ben ik geslaagd in mijn missie. Armoede en de daklozenproblematiek zijn helaas onderdeel van ons rijke Nederland.”
