Groepswerker De Binnenvest blij met geleverde Shelterbags

Niemand hoeft aan de kant te staan. Dat is het kraakheldere motto van De Binnenvest. Deze stichting biedt maatschappelijke opvang en (ambulante) begeleiding en beschermd wonen aan in Leiden en omstreken. Marten Walen is als groepswerker verbonden aan de 24-uurs opvang in het centrum van de stad. Hij is zeer in z’n nopjes met de 50 Shelterbags die onlangs zijn bezorgd.

De Binnenvest

Marten legt uit dat De Binnenvest allerlei soorten opvang en begeleiding biedt voor mensen met een woonprobleem. Dat kan variëren van crisisopvang, dag- en nachtopvang, ambulante begeleiding tot hulp aan jongeren. De Binnenvest is er voor mensen die dakloos raken in Leiden of de omliggende gemeenten binnen de regio Holland Rijnland.

Slaapplaatsen & gebruikersruimten

“In de 24-uurs opvang hebben we plaats voor plusminus 70 personen”, zegt Marten. “Verder hebben we een extra unit waar we in de winter ook mensen zonder regiobinding en niet-gedocumenteerden huisvesten. Denk aan een Pool die na het verlies van zijn baan buiten het systeem dreigt te vallen.”

De groepswerker geeft verder aan dat in een Leidse woonwijk nog eens plaats is voor 23 cliënten. “Vanwege de coronacrisis hebben we onze kwetsbare daklozen verdeeld over méér locaties. Dat bevalt iedereen uitstekend. Het is een meevaller in moeilijke tijden.”

De 24-uurs opvang kent gebruikersruimten waar verslaafde daklozen alcohol, softdrugs en harddrugs mogen gebruiken. “In de lokale politiek hebben we daar echt voor moeten lobbyen en vechten, want deze voorziening ligt gevoelig. Het voordeel is dat we nu zicht hebben op het alcohol- en drugsgebruik. Dat verlaagt de overlast op straat aanzienlijk.”

De dialoog aangaan

Een doorsnee werkdag van Marten begint met de overdracht vanuit de nachtdienst. “Dan hoor ik bijvoorbeeld of een cliënt ‘s nachts de opvang heeft verlaten. Wie tussen 23.00 en 07.00 het pand verlaat, mag die nacht namelijk niet meer terug naar binnen.”

Ook leest Marten de rapportages over verschillende cliënten. Wie heeft het moeilijk? Zijn er spanningen tussen bepaalde daklozen? “Daarna loop ik mijn zogenaamde wekrondes. Cliënten moeten om uiterlijk 09.00 uur hun kamer uit zijn en aan het ontbijt zitten.”

Vervolgens wordt de medicatie, die De Binnenvest in beheer heeft, aan cliënten uitgedeeld. Daarna gaan de daklozen in gesprek met hun maatschappelijk werkers, begeleiders en andere contactpersonen op het gebied van schuldhulpverlening, verslaving en psychiatrische hulp. Vervolgens is het tijd voor de dagbesteding.

Als groepswerker gaat Marten natuurlijk zelf ook de dialoog aan. Hoe zit iemand in zijn vel? Is het nodig om voor een cliënt een bepaalde instantie te benaderen? “Af en toe ontkom je er niet aan om regulerend en corrigerend op te treden, zoals dat heet. Dat doe ik bij grensoverschrijdend gedrag, zoals het vernielen van interieur of het plegen van geweld.”

Zo’n escalerende situatie kan uitmonden in het tijdelijk wegsturen van een cliënt. “In dat geval overhandigen we de overtreder graag een Shelterbag. Dan weten we zeker dat iemand buiten toch warm en comfortabel ligt.”

Marten vertelt verder dat aan het begin van de avond samen een maaltijd wordt genuttigd. Verder schrijft hij dan nieuwe mensen in. “We hebben 2- en 4-persoonskamers. Het is belangrijk om te beoordelen of cliënten matchen qua afkomst, geloof en verslaving. In verband met corona zijn de 2-persoonskamers nu trouwens in gebruik als 1- persoonskamer.”

Mini-maatschappij

De daklozen die worden opgevangen in De Binnenvest vormen een bont gezelschap. “Onze 24-uurs opvang is er namelijk voor iedereen. We krijgen hier mensen over de vloer die bij universiteiten, multinationals en zelfs bij de Verenigde Naties hebben gewerkt. Tegenover deze groep staan daklozen die zijn opgegroeid in volkswijken en die nauwelijks scholing hebben gehad.”

"We krijgen hier mensen over de vloer die bij universiteiten, multinationals en zelfs bij de Verenigde Naties hebben gewerkt."

Marten vertelt dat er binnen de muren vogels van diverse pluimage verblijven. De een heeft een lichte verstandelijke beperking, de ander een psychiatrische aandoening en een derde een verslaving. Vaak hebben cliënten zelfs een een combinatie van problemen.

Uit dit allegaartje ontstaat een mini-maatschappij van kwetsbare mensen die voor elkaar klaarstaan. “Elke dag zie ik hier lotgenoten die elkaar helpen. Mensen zijn veel weerbaarder dan ik vroeger dacht. Het delen van persoonlijke verhalen draagt daaraan bij. Het biedt herkenning en troost. De Binnenvest is meer dan een tijdelijke woonplek. Het is een vertrouwde plaats voor het uitwisselen van levensverhalen.”

Dakloos na ‘life events’

Mensen raken dakloos door een gebrek aan betaalbare huisvesting, armoede en werkloosheid. “Ook stressvolle ‘life events’ zoals de dood van een partner of ouder kunnen het leven van iemand ontregelen met dakloosheid tot gevolg.” Verder speelt de verharding van de samenleving een rol volgens de groepswerker.

“Door de toegenomen commercie is het sociale vangnet voor een deel afgebroken. Vroeger had je tijdelijke opvangplekken waar iedereen gebruik van mocht maken. Daar kon je terecht voor een korte ‘reset’ om weer in balans te komen. Tegenwoordig moet je een diagnose hebben en aan allerlei criteria voldoen, voordat je hulp krijgt. De helft van de bewoners van de Nederlandse sociale huurwoningen heeft inmiddels een rugzak en dat heeft nadelige gevolgen voor zulke wijken.”

Marten vindt daklozen echter beslist niet minderwaardig of zielig. “Deze mensen hebben vaak een mix van problemen, maar tot op zekere hoogte kiest een deel van de daklozen ook voor dit zwervende bestaan gedurende een fase van hun leven. Marten vindt dat je daklozen moet behandelen als ieder ander. Gelijkwaardig en met respect.

Marten geeft aan dat een ervaringsdeskundige van De Binnenvest tijdens zijn lezingen vaak hoort dat mensen geen kleingeld voor daklozen over hebben. De reden? Omdat ze er ‘toch maar bier of drugs van halen’. “Wij zijn van mening dat je als je iets geeft, je diegene vrij moet laten wat hij ermee doet.”

Outreachteam & Shelterbags

De Binnenvest leidt mensen stapsgewijs toe naar opvang en zorg. De organisatie accepteert niet dat mensen buiten slapen. “Als tussenmaatregel of tijdelijke hulp maken we alvast contact met de cliënt en bieden we hem een Shelterbag aan.”

“Als tussenmaatregel of tijdelijke hulp maken we alvast contact met de cliënt en bieden we hem een Shelterbag aan.”

Het outreachteam trekt het buitengebied in om dat contact te leggen. Daar gaan de medewerkers populaire overnachtingsplekken af zoals viaducten en aangemeerde bootjes. “In het centrum van Leiden krijg je namelijk een boete van 120 euro en word je gesommeerd te vertrekken.”

“In onze regio loopt een dakloze Zuid-Europeaan rond met een oorlogstrauma. Om controle te houden op zijn leven, kiest hij ervoor om buiten te survivallen. Mijn collega’s van het outreachteam hebben hem een Shelterbag overhandigd en hij is er hartstikke content mee.”

Marten geeft aan dat De Binnenvest heel zorgvuldig te werk gaat bij de uitgifte van de pakken. “We houden een lijst bij en onlangs hebben twee daklozen hun Shelterbags ingeleverd omdat ze de pakken niet langer nodig hadden. Ze waren solidair met andere cliënten in nood. Een mooi gebaar!”